باغلاما

ساختمان باغلاما

باغلاما کاسه ی طنینی یک پارچه به شکل تقریبا نیمه گلابی و دسته ای نسبتا طویل دارد که دستان ها روی آن بسته می شوند. روی دهانه ی کاسه، صفحه ی چوبی قرار دارد و سایر اجزای سازهای این خانواده عبارتند از وترها، سیم گیر، خرک، شیطانک، گوشی ها و مضراب.

نوازندگی و اجرا باغلاما

باغلاما را روی پای چپ می گذارند، مضراب را با دست چپ نواخته و وترها را با دست راست می گیرند. باغلاما و سازهای این خانواده را گاهی ایستاده اجرا می کنند. باغلاما و سازهای هم خانواده ی آن رپرتوار گسترده ای دارند که مقام های رایج در موسیقی ترکی، کردی، ارمنی، موسیقی کردی شمال و بسیاری از مقام های رایج در برخی نقاط مرزی ایران، ترکیه و شمال عراق را شامل می شود. این ساز هم به صورت تک نوازی و هم در آواز و نیز در کنار سازهای دیر در ارکسترهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرند.عاشیق ویسل، نشات ارتاش، اردال ارزنجان، از نوازندگان بنام این ساز هستند. 

تاریخچه باغلاما

باغلاما و سازهای هم‌خانواده‌ی آن در آذربایجان ایران رواج دارد. نوعی باغلامای کوچک در یونان نیز رایج است. گمان می‌رود باغلاما و سازهای هم‌خانواده ی آن محصول تغییراتی هستند که روی قوپوز صورت گرفته‌است. به هر ترتیب باغلاما و سازهای هم‌خانواده‌ی آن نقش مهمی در انتقال فرهنگ و موسیقی ترکی به عصر حاضر ایفا کرده‌اند. این ساز در کشور ترکیه یک ساز محبوب است.در ایران گاهی به آن ساز دیوان نیز می‌گویند؛ که از واژه فارسی ساز به معنی دستگاه و ابزار آمده‌است. اگرچه ساز به یک مجموعه از سازهای زخمه‌ای اشاره دارد.این ساز در موسیقی کلاسیک عثمانی، موسیقی محلی ترکی، موسیقی آذری، موسیقی آشوری، موسیقی ارمنی، و در بخش‌هایی از سوریه، عراق و یونان کشورهای بالکان استفاده می‌شود. ابزاری شبیه باغلاما در حفاری‌های باستان‌شناسی از سومر و هیتی در آناتولی و در آثار یونان باستان یافت شده‌است.