گیتار بیس

این ساز که برای تولید صداهایی با فرکانس و تُنِ پایین استفاده می‌شود، از نظر ظاهری بسیار شبیه به گیتار الکتریک است، با این تفاوت که بدنهٔ بزرگ‌تری دارد، دسته و میزان‌بندی‌اش بلندتر است و معمولاً دارای چهار سیم (و گاهی پنج یا شش) است که از نظر تُن، یک اُکتاو پایین‌تر از گیتار الکتریک، در محدودهٔ بیس کوک می‌شود. گیتار بیس، هم می‌تواند دارای پرده‌بندی باشد و هم نباشد، اما در اکثر موسیقی‌های عامه‌پسند، بیس‌های پرده‌بندی‌شده رایج‌اند. علاوه بر این‌ها، گیتار بیس آکوستیک توخالی نیز ساخته شده‌است.

ساختمان گیتار بیس

گیتار های باس عموما از چوب ساخته می شوند. گیتار های باس از نظر فرت گذاری به دو نوع فرت دار و بدون فرت (Fretless) تقسیم می شوند. فرت گذاری بر روی گیتار باس بر اساس پرده بندی 
موسیقی کلاسیک غربی انجام می شود. هر فرت نیم پرده تا فرت بعدی فاصله دارد.

نوازندگی و اجرا گیتار بیس

در باس های فرتلس هیچ فرتی بر روی ساز وجود ندارد و نوازندگی آن تقریبا شبیه کنترباس است. برای به صدا در آوردن نت ها بر روی گیتار باس فرت لس نوازنده می بایست انگشت خود را دقیقا در جای مناسب بگذارد در غیر این صورت نت فالش خواهد شد. این امر نوازندگی گیتار باس فرتلس را به نسبت گیتار باس معمولی تا حدی سخت می کند. در گیتار باس فرتلس به دلیل عدم وجود فرت محدودیت پرده بندی وجود ندارد و نوازنده به فواصل کوچکتر از نیم پرده (مانند ربع پرده و ....) نیز دسترسی دارد، همچنین اجرای تکنیک هایی نظیر گلیساندو (Slide) طنینی متفاوت ایجاد می کند. صدای ساز فرت لس به دلیل عدم وجود فرت های فلزی با صدای گیتار بیس های معمولی متفاوت است. برخی از گیتار های الکتریک و بیس به صورت مولتی اسکیل ساخته میشوند. در این مدل ها طول سیم بم از طول سیم زیر بیشتر است. همچنین فرت ها به جای اینکه موازی یکدیگر باشند نسبت به هم زاویه دارند. برخی از نوازندگان بر این باور هستند که این نوع سازها ارگونومی (تناسب با فیزیک بدن انسان) بهتری نسبت به مدل های رایج دارند، چرا که در حین نوازندگی فشار کمتری در شانه و مچ دست ایجاد می کنند. همچنین به عقیده عده ای این نوع فرت بندی باعث می شود رنگ صدا قوی تر شود و بلند تر بودن سیم بم باعث میشود نت های هارمونیک نسبت دقیق تری با نت پایه داشته باشند.

تاریخچه گیتار بیس

اولین گیتار باس توسط شخصی به نام Paul Tutmarc در سال ۱۹۳۰ در سیاتل آمریکا ساخته شد. در آن زمان این ساز طرف‌دار چندانی پیدا نکرد ولی سالها بعد یعنی در دهه ۵۰ میلادی موزیسن های زیادی به دنبال ساز جایگزین برای کنترباس بودند. در آن زمان گروه های موسیقی از کنترباس (Double Bass) برای نواختن بیس لاین ها استفاده می کردند ولی استفاده از کنترباس در گروه مشکلات زیادی به همراه داشت.  وزن و حجم نترباس بسیار زیاد بود و حمل آن را سخت می کرد. بر خلاف ظاهر بزرگ و وزن زیاد، صدای کنتر باس ضعیف بود و در اجرای زنده به سختی شنیده میشد، همچنین وصل کردن آن به آمپلیفایر تقریبا غیر ممکن بود. از طرف دیگر اجرای دقیق نت ها بر روی آن در بسیاری از مواقع امکان پذیر نبود و نت ها فالش می شدند. تمام این عوامل باعث شد تا موزیسین ها به دنبال یک جایگزین مناسب برای این ساز بگردند.

در همان سالها Leo Fender در امریکا یک ساز بیس را بر اساس ایده های Paul Tutmarc ساخت. این ساز شکل و شمایلی شبیه به گیتار الکتریک داشت و فندر نام آنرا Fender Precision Bass یعنی"" بیس دقیق فندر "" گذاشت. دلیل استفاده از کلمه ""دقیق (Precision)"" رفع مشکل فالشی در باس بود. فندر بر روی دسته این ساز از فرت های فلزی استفاده کرده بود که جای دقیق نتها را مانند گیتار مشخص میکرد. گیتار باس فندر به سرعت جایگزین کنترباس در گروه ها شد. امروز با گذشت بیش از نیم قرن از ابداع گیتار باس فندر، هنوز این ساز در گروه های مختلف موسیقی مورد استفاده قرار میگیرد.